Kỹ năng hành xử trong những khoảnh khắc nóng

Tháng chín năm 2010 đã xảy ra vụ sát hại Bí thư quận ủy quận Phú Nhuận, Vụ việc đã được đưa ra xét xử nghiêm minh .

Xin tóm tắt lại vụ việc: Sát thủ tên Nhân, có vợ làm tại phòng Địa chính thuộc UBND quận Phú Nhuận, vừa bị kỷ luật. Anh ta tìm đến nhà thượng cấp để xin xỏ gì đó nhưng bị miễn tiếp, anh ta đã ra tay chém giết tứ tung gây tổn hại sinh mạng, sức khỏe cho nhiều người, trong đó có bà Bùi Ngô Thị Mỹ Cán bộ phòng tài nguyên-Môi trường và bà Đặng Thu Hồng Phó bí thư quận ủy Phú Nhuận, TP HCM.

Có một điều nên bàn là trong vụ án này, kỹ năng hành xử khi gặp những hoàn cảnh khó khăn đột xuất, những khoảnh khắc đặc biệt rất cần được phát huy và nhiều khi nét “nhỏ” này tránh được những tổn thất lớn.

Một bác sỹ của Pháp, làm nhiệm vụ nhiều năm tại một bệnh viện ven biển, đã cấp cứu và xử lý rất nhiều pha chết đuối rút ra được một điều: Nhiều người có thể sống tốt nếu chọn cách hành xử tức thời thông minh, bình tĩnh hơn.

Sau đó ông đã chứng minh cho thế giới thấy quan điểm của mình bằng cách vượt Đại Tây Dương trên một cái bè cực kỳ đơn sơ. Có lúc nguồn thức ăn cạn kiệt, sóng gió ào ạt, dầm lái mất hết, cơ thể rã rời mà sau vài tháng, ông vẫn dạt được vào nước Mỹ.

Nhà tình báo Nguyễn Ngọc Nhạ khi bị bắt bất kỳ, bí mật rồi cho lên xe chở ngay đi. Ông dành mọi cố gắng để viết vài chữ thông báo việc mình bị bắt rồi tìm cơ hội tung xuống đường để dư luận, đồng đội, báo chí bên ngoài biết được. Khi họ lên tiếng thì kẻ địch dù có muốn sát hại cũng phải dè chừng. Đó là một cách tự bảo vệ tốt nhất trong hoàn cảnh ấy.

Thói thường, khi ra tay, những sát thủ thường bộc lộ những tâm lý bất ổn, nóng vội và tình thế. Chính vì thế, khi tiếp cận nên “đọc” được thật nhanh những tín hiệu này để nhanh chóng thoát ra khỏi tình cảnh ngặt nghèo, sau đó tính sau.

Trở lại vụ việc bi thảm vừa qua ở Phú Nhuận. Qua tất cả các nguồn tin tin cậy lúc này, sự thể hầu như đã bộc lộ rất rõ: Sát thủ Nguyễn Trọng Nhân  lúc đầu đến để xin bà Bùi Ngô Thị Mỹ “nới tay” trong vụ án kỷ luật vợ mình và giai đoạn đầu của cuộc tiếp xúc đã xảy ra đúng như vậy.

Nếu việc “xin” này thuận thụ, cơ may cho vợ mở ra thì nhiều khả năng không xảy ra bi kịch.

Nhưng, cho phép tôi giả định:

Cách đặt vấn đề của Nhân hỡi hỗn, hơi thiếu “tôn ti trật tự” và có ý xem thường đối tượng nên bà Mỹ nổi cáu, miễn tiếp, đuổi thẳng Nhân ra khỏi nhà. Từ đây, hung thủ mạnh dạn chọn “phương án 2”.

Nếu như, nhận thấy tình hình xấu, lực lượng không cân bằng, đối thủ khó chịu mà bà Mỹ chọn cách khác thì ít nhất có ba cách.

- Một là giả vờ thỏa hiệp, mời nước thân mật rồi vào toilet hay nhà trong gọi máy cho anh em đến trợ giúp.

- Hai là tìm kế hoãn binh, đề nghị tay kia về chở vợ lên để chị em nói chuyện riêng với nhau, như là một gợi ý gì đó thân thiện để sát thủ chùng tay.

- Ba là tuyên bố việc kỷ luật kia không có, chỉ là biện pháp răn dạy để vợ Nhân khá hơn trong công tác, động viên Nhân cứ về đi rồi góp ý với vợ là mọi việc sẽ tốt.

Tất nhiên, sau những biện pháp tức thời này, sẽ tìm mọi cách hóa giải những bất cập sau đó cho phù hợp.

Có một câu chuyện được mô tả trong cuốn sách nổi tiếng của một học giả Mỹ vốn là một Nhà Tâm lý học hành vi, tác giả của cuốn “Phi lý trí” .

Một tên trộm lẻn vào nhà kia, bắt trói hai chị em gia chủ lại và vơ vét của cải xong, chuẩn bị biến.

Khi hắn ra đến cửa thì cái băng ở miệng một người bị trói buột được ra và bà này lớn tiếng: “Này tên kia, tao nhớ mặt mày rồi, pháp luật sẽ trừng trị mày, mày đừng tưởng…”

Tên trộm tin ngay lời gia chủ và để trừ hậu họa, nó quay lại đập chết bà này.

Trong nửa thế kỷ cầm quyền, Chủ tịch nhà nước Cu Ba Phi đen Castro đã có những miếng võ rất hữu hiệu để tự bảo vệ mình mặc dù vị trí, tầm vóc lãnh thổ, đẳng cấp quốc gia của Cu Ba “không là gì” so với những đe dọa từ phía Mỹ.

Đó là ông nêu một luận điểm cho rằng: Hoa Kỳ phải xóa nợ cho các nước Mỹ Latinh, ông chứng minh được rằng, với các khoản lợi nhuận thu được từ vùng này, các nước này đã “hết nợ” với Mỹ từ lâu rồi. Nếu Mỹ cũ giữ mãi việc siết các khoản nợ này theo kiểu lãi mẹ để lãi con thì chính điều đó kìm hãm, trói buộc các nước này phát triển và hình thành thế lực ngầm chống Mỹ.

Sau này, chính sách ngoại giao, tài chính của Mỹ đã điều chỉnh theo hướng này và các nước được hưởng lợi rất biết ơn Phi đen Castro.

Chính điều này đã làm “chùn tay” nước Mỹ, nếu chủ tịch Cu Ba bị sát hại bởi các thế lực Mỹ, giá trị, đẳng cấp của Mỹ sẽ bị hạ thấp khi vụ án này (nếu xảy ra ) giống như một đòn thù kinh tế hơn là chính trị.

Ba chục năm nay, mục tiêu sát hại vị chủ tịch cứng đầu này có vẻ đã bị quên hẳn cho đến ngày ông này “hạ cánh an toàn” ở tuổi thượng thọ.

Ngày nay, sau những biến đổi của công cuộc công nghiệp hóa, xã hội đang có những thay đổi khá tiêu cực.

Lớp trẻ mau tiếp thu với những trào lưu mới thiếu nhân bản. Những hành vi hiếu sát càng ngày càng nhiều. Sự ảnh hưởng từ phim ảnh, game online có tính bạo lực càng ngày càng rõ.

Thiết nghĩ, trong những kiến thức, kỹ năng sống của mỗi người lúc này, nên tự cập nhật những kỹ năng đặc biệt để thích ứng, hóa giải những loại khủng hoảng tức thời như thế này là rất cần thiết.

Dưới đây là một câu chuyện rất vui:

Nhà văn Nông Quốc Chấn khi trực ở trụ sở Hội Nhà Văn trên đường Trần Hưng Đạo Hà Nội, buổi trưa ấy ông bị bệnh, nằm tại phòng riêng.

Một tên trộm lẻn vào phòng, tính vơ vét vài thứ gì đó, đúng vào lúc ông trở mình, mở mắt và nhận biết tình thế.

Ông nhắm mắt lại, giả vờ uể oải ngủ tiếp và nói với tay kia:

Đồng chí tự pha trà uống nhé, tớ sốt quá không dậy được, thông cảm…

Xong ông giả ngủ tiếp.

Tay trộm yên tâm ngồi tạm xuống ghế, pha nước uống đợi nhà văn ngủ thật say để khoắng tiếp.

Dăm phút sau có tiếng một nam nhân viên đi qua, Nhà văn vờ gắng gượng gọi cậu kia vào, giọng thều thào nói trong khi cậu kia đứng chẹn ở cửa.

Cậu rót nước mời khách giúp anh nhé, anh mệt quá.

Tay trộm gượng gạo cười, chờ đợi.

Nhà văn thều thào hướng vào nhân viên của mình nói tiếp:

Đồng chí làm ơn trói gô đồng chí này vào giúp tôi…

Anh nhân viên nhận ra tình thế nhảy vào khống chế tên trộm đang ngồi ở thế bất lợi để phản kháng. Khi ấy, Nhà văn cũng nổi xung lên, bật dậy và hai người nhanh chóng trói nghiến tay trộm lại giao cho công an phường.

Bài học nho nhỏ này rất nhiều ý nghĩa.

Nguyễn Huy Cường